Page 72 - 《中国药房》2022年3期

表3 15批三子散HPLC指纹图谱共有峰的相对峰面积
1 000 A
900 RSD/
峰号 S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8 S9 S10 S11 S12 S13 S14 S15
800 ％
700 1 0.146 0.092 0.094 0.082 0.093 0.126 0.076 0.089 0.097 0.107 0.062 0.135 0.100 0.160 0.110 25.599
2 0.349 0.159 0.327 0.415 0.483 0.206 0.190 0.161 0.424 0.179 0.213 0.160 0.286 0.348 0.310 38.613
600
信号/mV 500 3 0.313 0.141 0.202 0.129 0.145 0.223 0.141 0.161 0.172 0.143 0.073 0.205 0.100 0.259 0.255 36.500
4 0.283 0.143 0.131 0.143 0.169 0.203 0.138 0.151 0.168 0.200 0.115 0.207 0.137 0.315 0.148 32.166
400
300 B 5 0.062 0.035 0.041 0.045 0.047 0.048 0.032 0.038 0.046 0.040 0.024 0.040 0.046 0.043 0.047 20.337
200 6 1.260 1.002 0.907 0.542 0.650 1.372 0.719 1.314 0.654 1.042 0.422 1.206 0.628 1.053 0.987 32.725
100 7 0.256 0.177 0.182 0.136 0.105 0.221 0.127 0.052 0.150 0.184 0.076 0.219 0.142 0.165 0.178 34.551
0 8 1.301 1.018 0.905 0.544 0.632 1.411 0.739 1.083 0.709 1.088 0.521 1.311 0.657 1.228 0.982 31.416
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 9 0.351 0.168 0.170 0.111 0.158 0.281 0.156 0.204 0.141 0.181 0.095 0.257 0.127 0.268 0.205 36.922
时间/min
10 0.139 0.089 0.086 0.066 0.128 0.117 0.076 0.106 0.086 0.091 0.068 0.121 0.090 0.043 0.078 28.053
A：混合对照品溶液 HPLC 图；B：三子散（S1）供试品溶液 HPLC 11 0.514 0.388 0.254 0.146 0.186 0.559 0.230 0.673 0.313 0.362 0.256 1.045 0.174 0.257 0.314 62.863
图；1：诃子次酸；2：没食子酸；3：石榴皮鞣素；6：安石榴苷A；8：安石榴 12 0.123 0.079 0.145 0.103 0.115 0.113 0.075 0.086 0.117 0.112 0.086 0.110 0.107 0.072 0.085 20.143
苷B；11：jasminoside B；13：咖啡酸；14：柯里拉京；16：京尼平苷；20：诃 13 0.203 0.142 0.181 0.169 0.158 0.185 0.121 0.169 0.138 0.188 0.137 0.172 0.130 0.142 0.134 15.793
子鞣酸；22：1，2，3，4，6-O-没食子酰葡萄糖；23：诃子林鞣酸；24：鞣花酸 14 0.557 0.443 0.457 0.352 0.491 0.546 0.308 0.473 0.458 0.494 0.353 0.660 0.476 0.510 0.396 19.239
图3 混合对照品溶液和三子散（S1）供试品溶液HPLC 15 0.489 0.363 0.465 0.447 0.589 0.415 0.314 0.297 0.531 0.407 0.370 0.408 0.616 0.523 0.350 21.901
16 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 0
叠加图 17 0.059 0.036 0.049 0.021 0.054 0.060 0.041 0.050 0.066 0.031 0.035 0.083 0.052 0.026 0.022 38.326
18 0.125 0.077 0.105 0.047 0.075 0.113 0.059 0.085 0.065 0.078 0.046 0.099 0.065 0.096 0.064 29.572
表 2 15 批三子散 HPLC 指纹图谱共有峰的相对保留 19 0.147 0.122 0.133 0.171 0.185 0.133 0.104 0.117 0.202 0.174 0.133 0.181 0.106 0.199 0.122 22.617
时间 20 2.609 2.162 2.609 1.686 2.037 2.530 1.425 1.939 2.020 2.737 1.528 2.687 2.129 2.452 1.790 20.069
21 0.520 0.518 0.622 0.453 0.530 0.522 0.326 0.420 0.511 0.499 0.349 0.554 0.481 0.488 0.399 16.344
RSD/
峰号 S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8 S9 S10 S11 S12 S13 S14 S15 22 0.188 0.166 0.347 0.337 0.291 0.173 0.145 0.153 0.313 0.343 0.203 0.212 0.181 0.152 0.128 35.996
％
23 0.631 0.631 2.426 2.103 1.716 0.433 0.757 0.356 2.343 1.011 1.372 0.474 1.826 0.315 0.225 70.853
1 0.221 0.220 0.221 0.222 0.222 0.222 0.222 0.221 0.218 0.217 0.218 0.219 0.220 0.220 0.221 0.680
2 0.339 0.338 0.338 0.339 0.339 0.339 0.339 0.338 0.336 0.335 0.335 0.336 0.336 0.337 0.337 0.429 24 3.568 2.565 4.455 4.123 4.872 2.723 2.313 2.141 5.480 2.460 3.108 2.789 4.664 3.469 3.650 29.601
3 0.371 0.371 0.371 0.372 0.371 0.371 0.371 0.371 0.369 0.368 0.368 0.369 0.369 0.369 0.370 0.345 25 0.080 0.071 0.069 0.076 0.087 0.073 0.080 0.077 0.041 0.070 0.078 0.068 0.065 0.082 0.058 15.858
4 0.385 0.384 0.385 0.385 0.385 0.385 0.385 0.385 0.383 0.382 0.382 0.383 0.383 0.383 0.383 0.287 26 0.097 0.092 0.108 0.118 0.115 0.093 0.074 0.112 0.144 0.139 0.104 0.104 0.103 0.087 0.065 20.375
5 0.405 0.405 0.405 0.406 0.405 0.406 0.405 0.405 0.403 0.402 0.402 0.403 0.403 0.404 0.404 0.309 27 0.080 0.085 0.140 0.125 0.136 0.082 0.138 0.120 0.175 0.087 0.136 0.160 0.122 0.075 0.072 28.553
6 0.449 0.448 0.448 0.449 0.449 0.449 0.449 0.448 0.446 0.445 0.446 0.446 0.447 0.447 0.447 0.267 28 0.125 0.126 0.220 0.142 0.166 0.108 0.080 0.126 0.194 0.180 0.187 0.114 0.186 0.123 0.089 28.871
29 0.047 0.046 0.068 0.061 0.074 0.048 0.062 0.048 0.092 0.050 0.067 0.061 0.066 0.050 0.040 23.131
7 0.534 0.534 0.533 0.534 0.534 0.534 0.534 0.534 0.531 0.531 0.531 0.532 0.532 0.533 0.532 0.222
8 0.567 0.567 0.567 0.568 0.568 0.568 0.567 0.567 0.566 0.565 0.565 0.566 0.566 0.567 0.567 0.165
9 0.588 0.587 0.587 0.588 0.588 0.588 0.588 0.587 0.585 0.585 0.585 0.586 0.586 0.587 0.587 0.197 5 600
5 200
10 0.606 0.606 0.606 0.606 0.606 0.606 0.606 0.606 0.604 0.604 0.604 0.605 0.605 0.605 0.605 0.148 4 800
11 0.712 0.712 0.712 0.713 0.712 0.713 0.712 0.712 0.711 0.710 0.710 0.711 0.711 0.712 0.712 0.111 4 400
4 000 全方
12 0.779 0.779 0.779 0.780 0.779 0.780 0.780 0.779 0.778 0.778 0.778 0.779 0.779 0.779 0.779 0.067 3 600 川楝子
13 0.873 0.874 0.874 0.873 0.873 0.874 0.874 0.873 0.873 0.873 0.873 0.874 0.874 0.874 0.874 0.021 3 200
14 0.949 0.949 0.949 0.949 0.949 0.949 0.949 0.949 0.948 0.948 0.949 0.949 0.949 0.950 0.950 0.050 信号/mV 2 800 缺川楝子
2 400
15 0.972 0.972 0.974 0.974 0.974 0.972 0.973 0.972 0.974 0.972 0.975 0.972 0.975 0.973 0.973 0.116 2 000 栀子
16 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 0 1 600 缺栀子
1 200
17 1.037 1.037 1.037 1.037 1.037 1.037 1.037 1.036 1.038 1.038 1.039 1.038 1.039 1.039 1.039 0.098 800 诃子
18 1.138 1.138 1.139 1.139 1.139 1.139 1.129 1.138 1.139 1.139 1.140 1.140 1.141 1.140 1.140 0.252 400 缺诃子
0
19 1.210 1.211 1.211 1.210 1.211 1.211 1.211 1.210 1.212 1.212 1.213 1.214 1.214 1.214 1.214 0.125
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
20 1.271 1.271 1.271 1.271 1.271 1.271 1.272 1.271 1.273 1.272 1.274 1.274 1.274 1.274 1.274 0.104 时间/min
21 1.317 1.317 1.317 1.316 1.317 1.318 1.317 1.317 1.318 1.320 1.319 1.321 1.320 1.321 1.320 0.132 图4 三子散全方溶液、各缺味阴性对照溶液、各单味药
22 1.533 1.533 1.533 1.533 1.534 1.534 1.534 1.534 1.537 1.538 1.538 1.538 1.537 1.537 1.537 0.133
23 1.721 1.720 1.719 1.719 1.720 1.721 1.721 1.722 1.722 1.724 1.723 1.724 1.722 1.723 1.723 0.100 饮片溶液HPLC叠加图
24 1.815 1.815 1.814 1.814 1.815 1.816 1.817 1.818 1.815 1.819 1.817 1.818 1.815 1.816 1.815 0.079 在该指纹图谱分析结果基础上，本研究引入化学模式识
25 1.995 1.995 1.995 1.995 1.996 1.996 1.997 1.999 1.998 2.000 1.998 1.998 1.996 1.996 1.996 0.079
26 2.254 2.253 2.253 2.253 2.254 2.254 2.255 2.259 2.250 2.253 2.251 2.250 2.247 2.246 2.246 0.160 别分析方法，结合两种分析方法，以求更加客观全面地
27 2.277 2.276 2.276 2.276 2.277 2.277 2.278 2.282 2.272 2.275 2.272 2.271 2.268 2.267 2.267 0.193 评价药品质量。
28 2.294 2.294 2.293 2.293 2.294 2.294 2.295 2.300 2.289 2.292 2.290 2.288 2.285 2.285 2.284 0.194 2.5.1 聚类分析 将 15 批三子散 HPLC 指纹图谱在
29 2.326 2.325 2.325 2.325 2.326 2.326 2.327 2.332 2.320 2.323 2.321 2.320 2.316 2.315 2.315 0.211
254 nm 波长下的 29 个共有峰峰面积进行标准化处理
图谱与对照指纹图谱（R）进行相似度评价，结果显示相 后，导入MeV-4.9.0软件，进行聚类分析（cluster analysis，
似度为 0.952～0.994，可见 15 批三子散相似度较高，详 CA）与热图绘制，详见图5。由图5可知，15批三子散聚
见表4。 为4类：S7样品单独聚为一类，S3～S5、S9、S13样品聚为
2.5 化学模式识别分析 一类，S1、S2、S6、S8、S10～S12 样品聚为一类，S14、S15
为了进一步区分差异性样品，寻找差异性标志物， 样品聚为一类。

·322 · China Pharmacy 2022 Vol. 33 No. 3 中国药房 2022年第33卷第3期